22G01 RAADSVOORSTEL De Staat van Zwijndrecht

“De Staat van Zwijndrecht”

17 januari 2022

Aan de leden van de raad,

De raad besluit:

In te stemmen met de conclusies en aanbevelingen van het rapport “De Staat van Zwijndrecht¨

De secretaris rekenkamer De voorzitter rekenkamer,

Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van

De griffier, De voorzitter,

portefeuillehouder: Tycho Jansen

informatie: Rekenkamer Zwijndrecht/Hanneke Kooyman

telefoon: 078-7703514

e-mail: h.kooyman@zwijndrecht.nl

Bijlagen:

Bijlage 1 : Rapport: De Staat van Zwijndrecht

Bijlage 2: Persbericht De Staat van Zwijndrecht

Bijlage 3: Presentatie aan de raad De Staat van Zwijndrecht 1 februari 2022

Toelichting:

De rekenkamer Zwijndrecht heeft een eindrapport van het Rekenkameronderzoek “De Staat van Zwijndrecht” op 1 februari 2022 gepresenteerd aan de raad:

In de bestuurlijke nota van Rapport “De Staat van Zwijndrecht” licht de Rekenkamer de kern van het onderzoek toe en trekt de rekenkamer conclusies en aanbevelingen. De rekenkamer benadrukt dat het bij het onderzoek naast de conclusies en aanbevelingen vooral ook gaat om de handelingsperspectieven per wijk, dat was ook één van de belangrijkste doelstellingen van dit onderzoek. Uit de bestuurlijk reactie leidt de rekenkamer af dat zij daarin geslaagd is.

In de bestuurlijke nota worden de volgende conclusies en aanbevelingen getrokken en inhoudelijk nader toegelicht:

Conclusies

Conclusie 1: De wijken in Zwijndrecht ontwikkelen zich verschillend

Conclusie 2: De informatiepositie van de gemeente op wijk- en buurtniveau staat nog in de kinderschoenen

Conclusie 3: Het sociaaleconomisch beleid van de gemeente Zwijndrecht is gedeeltelijk effectief, maar voor een belangrijk deel niet te bepalen

Conclusie 4: De effecten van het beleid op het vlak van welzijn, zorg en welbevinden van de gemeente Zwijndrecht zijn niet te bepalen

Conclusie 5: Het beleid van de gemeente Zwijndrecht op veiligheid is effectief, voor leefbaarheid is deze niet goed te bepalen en ervaringen met burgerparticipatie zijn overwegend negatief

Conclusie 6: De effecten van de buurtaanpak van de gemeente Zwijndrecht zijn tot op heden weinig hoopgevend

Aanbevelingen

Aanbeveling 1: Waak bij het sociaaleconomisch en zorgbeleid voor een te hoog ambitieniveau en stel realistische doelen en voorzie die van meetbare indicatoren en streefwaarden

Aanbeveling 2: Zorg dat bewoners de voorzieningen vinden en dat de professionals de bewoners vinden

Aanbeveling 3: Richt burgerparticipatie volgens de volgende uitgangspunten in: ken je bewoners, ga een relatie aan met de bewoners en gebruik de bewoners om samen aanpakken te bedenken

Aanbeveling 4: Organiseer een signaleringsfunctie voor alle wijken in Zwijndrecht.

Aanbeveling 5: Investeer datagedreven werken dat moet leiden tot het gebruik van (1) meerjarige effectindicatoren, (2) het verzamelen van aanvullende ervaringsgegevens van bewoners op wijkniveau en (3) het doorontwikkelen van het datagedreven werken.

Aandachtspunten per wijk uit het rapport "De Staat van Zwijndrecht":

Uit het onderzoek op wijkniveau is een aantal inhoudelijke aandachtspunten naar voren gekomen. Dit vormt een belangrijk perspectief voor de komende nieuwe bestuursperiode. Het betreft een algemene aanbeveling voor elke wijk en vervolgens de aandachtspunten per wijk.

Algemene aanbeveling voor elke wijk

• Elke wijk dient een overlegstructuur te hebben met een signaleringsfunctie, zodat partners en bewoners de mogelijkheid hebben signalen over de wijk te rapporteren. Idealiter wordt aangesloten bij de bestaande overlegstructuur of netwerk in de wijk. Bijvoorbeeld het netwerk binnen de buurtaanpak. Het is van belang om binnen een (wijk)overleg een wijkmanager aan te stellen die als spilfunctie tussen de wijk en gemeente functioneert en signalen kan opschalen naar de gemeente.

Wijk 01: Walburg

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	In Walburg zijn op wijkniveau geen sociaaleconomische aandachtspunten.
Welzijn	In Walburg wonen veel ouderen. Dit gaat gepaard met veel fysieke- en mentale klachten, zoals eenzaamheidsgevoelens.
Leefomgeving	Veel actieve bewoners zijn ouder geworden en worden minder actief in de wijk. De aanwas van jonge nieuwe vrijwilligers die iets voor de wijk of buurt willen betekenen blijft uit.

Aanbevelingen Walburg:

• Om te zorgen dat meer ouderen de weg vinden naar de voorliggende voorzieningen, is het van belang meer samen te werken met de vertrouwde netwerkpartners van senioren. Belangrijke partners zijn de huisartsen. Huisartsen zien veel ouderen met psychosociale klachten op het spreekuur. Vaak kent dit geen medische oorzaak, maar zijn eenzaamheidsgevoelens de boosdoener. Onderzoek wijst uit dat sociale contacten en deelname aan activiteiten een directe invloed hebben op het welzijn. Een welzijnscoach of maatschappelijk werker kan hier in intermediëren, zodat uiteindelijk het welbevinden van senioren wordt vergroot en eenzaamheidsgevoelens afnemen.

• Om het aantal actieve buurtbewoners te stimuleren en te verhogen, kan het helpen om een goed vrijwilligersbeleid te ontwikkelen gebaseerd op de 5 B’s: Binnenhalen, Begeleiden, Belonen, Behouden, Beëindigen. Bovendien kan hierin gekeken worden naar alternatieve groepen als stagiaires, werkzoekenden en statushouders. Kijk ook naar andere wijken in Zwijndrecht waar het activeren van bewoners goed loopt en leer daarvan, bijvoorbeeld in Heerjansdam.

Wijk 02: Centrum

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	In een aantal complexen met goedkopere sociale huurwoningen zijn signalen van toenemende kwetsbaarheid.
Welzijn	In Centrum zijn gemeentelijke voorzieningen waar vooral jongeren met een rugzakje komen.
Leefomgeving	Door de aanwezigheid van gemeentelijke jongerenvoorzieningen vinden vaker incidenten plaats waar jongeren bij betrokken zijn.

Aanbevelingen Centrum:

• Samenwerking met (basis)onderwijs versterken en inzetten op het vroegtijdig signaleren van problematiek. Centrum heeft een gemeentelijke functie voor jongeren en kan zo op de juiste jongeren inspelen en hen toekomstperspectief bieden. De gemeente Zwijndrecht zet hier al een Social Scout voor in. Het wordt aangeraden een dergelijke functie te verduurzamen.

• Om bepaalde complexen waar meerdere signalen zijn van toenemende kwetsbaarheid in beeld te krijgen, is het van belang om gezamenlijk en outreachend op deze complexen in te spelen. Door met meerder netwerkpartners zichtbaar te zijn in het complex en in de wijk is de stap naar hulp en ondersteuning laagdrempelig.

Wijk 03: Noord

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	Veel bewoners kampen met een sociaaleconomische achterstand, dit is ook geconcentreerd in een aantal buurten in Noord.
Welzijn	Bewoners hebben vaak een achterstand op digitale en taalvaardigheden. Nieuwkomers, kwetsbare bewoners en verwarde personen in Noord kennen de weg niet vaak.
Leefomgeving	Bewoners voelen zich veilig in de wijk, maar zien wel het aantal incidenten en ‘ongure’ taferelen toenemen.

Aanbevelingen Noord:

• Aanbod op het verbeteren van digitale- en taalvaardigheden beter kenbaar maken. Professionals dienen hiervoor zichtbaarder aanwezig te zijn in de wijk en te zorgen voor een warme toeleiding naar dergelijke activiteiten. De ervaring leert om dit aanbod te organiseren op laagdrempelige plekken in de wijk waar bewoners vaak komen.

• Om vertrouwen te winnen, problematiek beter te signaleren en achter de voordeur te komen, moeten professionals zichtbaarder in de wijk aanwezig zijn en actief bewoners opzoeken (presentiebenadering). Vooral zichtbaar zijn op belangrijke vindplekken zoals scholen.

• Samenwerking met (basis)onderwijs versterken en inzetten op het vroegtijdig signaleren van problematiek. Zorgen dat risicojeugd (en hun gezin) in beeld is (zie ook Kort Ambacht).

Wijk 04: Heer Oudelands Ambacht

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	In Heer Oudelands Ambacht zijn op wijkniveau geen sociaaleconomische aandachtspunten
Welzijn	Het voorzieningengebruik is enigszins toegenomen, maar zit nog steeds onder het Zwijndrechts gemiddelde.
Leefomgeving	Het aantal overlastmeldingen jeugd is afgenomen, maar ligt nog steeds boven het Zwijndrechts gemiddelde.

Aanbevelingen Heer Oudelands Ambacht:

• Overlastmeldingen jeugd beter in kaart krijgen. Door te kijken wat de belangrijke vindplekken zijn en waar meldingen vandaan komen.

Wijk 05: Kort Ambacht

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	De sociaaleconomische situatie van de meeste bewoners (op wijkniveau) heeft zich de afgelopen jaren positief ontwikkeld. Toch geven bewoners en professionals aan dat er schaamte en taboe heerst onder bewoners met betrekking tot armoede en werkloosheid. Ook trekken de bewoners die een goede baan krijgen of in een betere sociaaleconomische positie vaak weg uit de wijk.
Welzijn	Bewoners zien vaak bij medebewoners taalbarrières of -achterstanden. Ook constateren zij eenzaamheid bij oudere, alleenstaande autochtone Nederlandse bewoners, waar de familie weinig langs komt. Veel problematiek speelt ‘achter de voordeur’.
Leefomgeving	Feitelijk weinig verandering in de veiligheidscijfers, maar wel veel onveilige gevoelens bij bewoners. De recente kofferbakmoord heeft daar een rol in gespeeld.

Aanbevelingen Kort Ambacht:

• Om taboe en schaamte te doorbreken over thema’s als armoede en werkloosheid, dient ingezet te worden op het versterken van de ‘brengfunctie’ in de wijk. De regie is nu veel belegd bij de bewoners zelf (‘haalfunctie’) met als gevolg dat veel problematiek in de wijk onderbelicht blijft. Hier ligt een belangrijke rol voor professionals, door het geven van voorlichtingen en het inzetten van ambassadeurs, ervaringsdeskundigen en sleutelfiguren in de wijk.

• Om vertrouwen te winnen, problematiek beter te signaleren en achter de voordeur te komen, moeten professionals zichtbaarder in de wijk aanwezig zijn en actief bewoners opzoeken (presentiebenadering). Vooral zichtbaar zijn op belangrijke vindplekken

• Samenwerking met (basis)onderwijs versterken en inzetten op het vroegtijdig signaleren van problematiek. Bij veel inwoners in Kort Ambacht heerst onzekerheid en weinig zelfvertrouwen. Het is daarom belangrijk om al jong toekomstperspectief te bieden aan jeugdigen. Bovendien is het onderwijs een belangrijke vindplek om risicojeugd en hun gezin (vroegtijdig) te signaleren. De gemeente Zwijndrecht zet hier al een Social Scout voor in. Het wordt aangeraden een dergelijke functie te verduurzamen.

Wijk 06: Nederhoven

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	Het percentage huishoudens onder het sociaal minimum en inwoners met een bijstandsuitkering ligt boven het Zwijndrechts gemiddelde. Bewoners geven aan dat relatief veel inwoners in Nederhoven worstelen met het rondkomen van hun inkomen en weinig toekomstperspectief ervaren.
Welzijn	Het voorzieningengebruik is gestegen en ligt boven het Zwijndrechts gemiddelde. Bewoners geven aan dat het lastig is om bewoners te activeren, omdat veel al moeite hebben hun dagelijks leven goed vorm te geven.
Leefomgeving	Overlastcijfers kennen een stijging, maar zijn vergelijkbaar met het Zwijndrechts gemiddelde. Inzoomend op jeugd is het aantal overlastmeldingen sterk afgenomen. Volgens bewoners speelt de wijkpreventiegroep hier een belangrijke rol in. Zij hebben goed contact met de politie en schakelen deze ook in als bewoners met bepaalde hulpvragen.

Aanbevelingen Nederhoven:

• Aandacht voor huishoudens met een lager inkomen. Om te zorgen dat huishoudens met lage inkomens op tijd de weg vinden naar de voorliggende voorzieningen, dus voordat er financiële problemen ontstaan, is het van belang om op laagdrempelige plekken in de wijk dat mogelijk te maken, zoals op scholen of in buurtkamers.

• De wijkpreventiegroep intensiveren. Dit lijkt goed te werken en aan te sluiten bij de problematiek in Nederhoven.

Wijk 07: Heerjansdam

Invalshoek	Korte beschrijving aandachtspunten
Sociaaleconomisch	In Heerjansdam zijn op wijkniveau geen sociaaleconomische aandachtspunten.
Welzijn	In Heerjansdam zijn op wijkniveau geen aandachtspunten op welzijn en gezondheid.
Leefomgeving	In Heerjansdam is meer ervaren overlast. Er zijn hangplekken waar jongeren vanuit andere wijken en omliggende gemeenten naartoe trekken.

Aanbevelingen Heerjansdam:

• Om overlast tegen te gaan wordt aangeraden om met netwerkpartners zoals jongerenwerk, handhaving, politie, wijkteams, scholen en andere partijen hier gezamenlijk in op te trekken. Zeker als het gaat om jongeren vanuit andere wijken en omliggende gemeenten.